Moja internetowa bańka to w większości ludzie lekko po 40ce. Trochę jest moich rówieśników i bardzo niewielu ludzi starszych ode mnie. Doświadczenia różnych pokoleń się różnią więc i narracje w różnych grupach wiekowych są różne. Nie ma tu prostego i całkowitego determinizmu, a obracanie się wśród młodzieży pomaga wymykać się presji pokolenia. Niemal nie ma już w mojej bańce 'dziadersów', choć Tomasz Lis jest ode mnie tylko cztery lata starszy. Nakłada się na to oczywiście wiele innych czynników - w mojej bańce jest więcej niż procentowo w społeczeństwie ludzi ze stopniami naukowymi od doktora wzwyż, nie ma raczej ludzi bardzo biednych ale nie ma też zdecydowanie ludzi bogatych. Referencje kulturowe mamy jakoś tam podobne, słuchamy podobnej muzyki i czytamy podobne książki. Powyższe uwagi dotyczą polsko-języcznej części mojej bańki, reszta to międzynarodowa zbieranina byłych studentów i ludzi, których znam głownie z przyczyn profesjonalnych. Politycznie prawie wszyscy (polsko-języczni i angielsko-języczni) znajdują się na lewo od centrum.
Od dość dawna sam politycznie określam się jako H+ post-chadek, ale od czasu gdy opuściłem ZChN głosowałem (jeśli dobrze pamiętam) za każdym razem na lewicę. Gdy ostatnio zrobiłem test na które partie głosowałbym w Niemczech kolejność potwierdziła moje intuicje: drobnomieszczańsko-liberalni Zieloni, potem SPD, trzecia CDU i czwarta Die Linke. Do 'radykalnej' lewicy jest mi więc dalej niż do 'starych' chadeków. W Polsce wciąż pozostaje wierny Lewicy (Razem), a mój stosunek do Hołowni jest neutralny. To mnie akurat od mojej bańki odróżnia, bo większość ma do niego stosunek wyraźnie negatywny.
Jak pisałem, doświadczenia generacyjne mają znaczenie, więc gdy coraz większa część mojej bańki zostaje rodzicami, a część rodzicami których dzieci (nie)chodzą do pandemicznej szkoły, pojawiają się pęknięcia w dotychczasowej krystalicznej ideologicznej wyrazistości. Jak napisał jakiś czas temu KP "...jedną z umiejętności psychicznych której staram się nabywać ostatnio (...) jest umiejętność tolerowania ambiwalencji. że są rzeczy które budzą nas autentycznie sprzeczne uczucia i że trzeba z tym żyć, zamiast starać się za wszelką cenę zredukować dysonans odcinając jedną z odczuwanych emocji." To się nazywa dorosłość i z nieukrywaną satysfakcją patrzę jak powoli coraz więcej znajomych (może z wyjątkiem tych którzy wybrali kawie domowe zamiast dzieci) się w tę dorosłość osuwa.
Tej siły już nic nie zatrzyma.
I nawet gdy wciąż będziemy głosować na Razem, na premiera Hołownie po prostu wzruszymy ramionami. Wiemy bowiem, że centro-prawicowa Simone Veil była jedną z najważniejszych osób, które doprowadziły we Francji do legalizacji aborcji, wiemy że to Centryści byli główną polityczną siłą, która wprowadzała w Finlandii państwo dobrobytu, jeśli natomiast będziemy chcieli sięgać do dalszej historii to będziemy pamiętać o konserwatywnym Otto Bismarcku wprowadzającym pierwsze na świecie powszechne ubezpieczenia zdrowotne. W każdym z tych przypadków reakcja na lewicowe działania i postulaty była jednym z ważnych (najważniejszych) czynników które doprowadziły do zmian. Może jednak to nie ma znaczenia kto i pod jakim szyldem będzie w Polsce legalizował aborcje, wyrównywał nierówności społeczne czy doprowadzi do rzeczywistego rozdziału kościoła od państwa? Nie będę miał problemu z premierem Hołownią który zrobi to wszystko o czym pisałem powyżej, mimo tego, że wolałbym raczej Darię Gosek-Popiołek na tym stanowisku. Czasami niesympatyczni (a czasem nawet źli) ludzie robią dobre rzeczy, często owo dobro jest niepełne i pozostawia poczucie niedosytu, ale trzeba się nauczyć z tym żyć i w okolicach 50ki większość zaczyna to rozumieć.
Problem w tym, że czasem po obaleniu Szacha można dostać Chomeiniego.
Nie byłoby - moim zdaniem - tak masowego poparcia Strajku Kobiet, a już na pewno nie byłoby poparcia młodych i bardzo młodych kobiet gdyby nie Margot i Stop Bzdurom. Mimo tego, że na premiera Hołownię wzruszę ramionami, bez ciągłej presji Razem, Polska 2050 stanie się jedynie bardziej profesjonalną Platformą Obywatelską. Moja książka o Jungerze i post-kapitalistycznym mieście jest o tym, że każdy prawdziwy konserwatysta powinien przyjaźnić się z komunistami i że w gruncie rzeczy prawdziwy konserwatyzm do jakiejś wersji komunizmu nas doprowadzi. Być może więc starzy ludzie sami już radykałami nie będą (radykalizm Berniego nie ma przecież nic wspólnego z radykałami lat 1960tych a już zupełnie nic z komunistycznymi rewolucjonistami z początków XX wieku), ale wciąż życzymy im szczęścia i wciąż ich potrzebujemy, by centryści mogli ten świat zmieniać na lepsze. Szkoda więc, że radykałów i radykalizmu jest w Polsce tak mało.