Siedzę w moim mieszkaniu na trzynastym piętrze, będąc pewnym, że nie spadnę za chwilę, że budynek się nie zawali. Tysiące ludzi, setki regulacji, norm, przepisów (splecionych z żelbetem - który sam też jest przecież wynikiem splotu pracy myśli i materii) utrzymują mnie bezpiecznie ponad trzydzieści metrów nad ziemią.
Jeśli w Heideggerowskiej tradycji świadomość śmiertelności jest momentem konstytuującym moją ludzką podmiotowość, to czyż jeszcze mocniejszym dla niej fundamentem nie jest utrzymywanie mnie przy życiu? Owszem, śmierć jest ostatecznym Panem, ale śmierć/nicość już była - narodziny nas z niej wydobyły. Ten moment w którym przezwyciężamy śmierć/nicość, w którym żyjemy jest możliwy (dziś niemal wyłącznie) dzięki innym ludziom. To nasza cywilizacja - szczególnie jej socjaldemokratyczne zdobycze, takie jak powszechna opieka zdrowotna, urlopy, regulacje BHP - są fundamentem naszego istnienia, to cywilizacja czyni nas ludźmi. Bez tego zbiorowego wysiłku staczamy się z powrotem do stanu natury. Stanu natury, który dziś jest najlepiej wyrażany przez neoliberalny kapitalizm. Katastrofy w których giną setki i tysiące ludzi - takie jak Rana Plaza (ale też katastrofa w Smoleńsku) - są momentami, w których cywilizacja się cofa, w którym nasze człowieczeństwo zostaje zakwestionowane - stajemy się tylko grupą bardziej lub mniej zaradnych jednostek. Amerykańskie post-apokaliptyczne filmy kłamią, starając się pokazać heroizm jednostki jako wyznacznik jego/jej człowieczeństwa. To się oczywiście świetnie sprzedaje, pasuje bowiem do naszego intuicyjnego przeświadczenia, że podmiotowość jest tożsama z naszą jednostkową świadomością. Nic bardziej błędnego - nasza podmiotowość jest sama w sobie wielością. Inny ja istnieje dziś i inny istniał dziesięć lat temu - istnieje pewna ciągłość, ale nie identyczność. Nasza podmiotowość nie jest też skupiona jedynie w nas - zarówno to co umożliwia nasze istnienie (inni ludzie, cywilizacja) jak i to co my robimy, by inne podmiotowości mogły istnieć rozszerza nas, rozcapierza naszą podmiotowość. Kiedyś, w tekście dla Znaku o aborcji usiłowałem (dość nieporadnie) pisać o "podmiotowości+" kobiet w ciąży - znacznie ciekawiej pisze o tym Bracha L. Ettinger, pisząc o fragmentarycznych podmiotach w tym samym kontekście.
Wbrew temu co w swoim komentarzu do mojej poprzedniej notki sugerował AN, że kwestionując konflikt osuwam się w narrację 'nowotworowego wzrostu', to o czym piszę nie ma z nowotworem nic wspólnego. Wzrost dotyczy skomplikowania i uporządkowania, dotyczy poznania, jest rodzajem coraz bardziej złożonej instytucji społecznej. Organiczne metafory są tu nieadekwatne.
Historyczny moment w którym się dziś znajdujemy jest więc momentem wyboru nie tylko modelu cywilizacji, ale wyboru samego człowieczeństwa. Wybór kapitalizmu dziś, to odrzucenie samej istoty bycia człowiekiem.
___
Notka inspirowana (między innymi) dwoma artykułami ABR:
https://www.academia.edu/9074773/The_Thanatic_Strain._Koj%C3%A8ve_and_Rosenzweig_as_Two_Readers_of_Hegel
https://www.academia.edu/20324806/Love_Strong_as_Death_Jews_against_Heidegger_On_the_Issue_of_Finitude_

“The truth is the whole. The whole, however, is merely the essential nature reaching its completeness through the process of its own development.” G. W. Hegel

Nasz język, nasze myślenie przeżarte jest obsesją sprzeczności i przeciwieństw - zimne/ciepłe, woda/ogień, dobro/zło. Te przeciwieństwa w istocie rzeczy wcale nimi nie są - zimne/ciepłe dotyczy po prostu różnicy w temperaturze, woda/ogień nie ma z sobą w zasadzie nic wspólnego, dobro/zło... no sami wiecie. Heglowska dialektyka usiłuje się z owego absurdalnego dualizmu wywinąć (słynna 'heglowska triada' jest specyficzną - wulgarną - interpretacją myśli Hegla) i według Badiou niemal mu się to udaje. Marksistowska dialektyka jest cała na temat sprzeczności (znów - Mao trochę się tu różni, taoistowski duch gdzieś tam się jednak chyba czai - mimo tego, że się Mao oczywiście od niego odcina. Mimo wszystko trudno zrozumieć to co po jego śmierci zdarzyło, to czym Chiny są dziś, bez zrozumienia sporu o dialektykę z 1964 roku). Na poziomie ontologii nie jest mi więc z Razem (ani z żadną inną partią) po drodze. Na poziomie taktyki politycznej zdecydowanie bardziej.
Czytam Badiou który czyta Hegla z mojej post-chrześcijańsko-uniwersalistycznej samotni, odwracam więc "the truth is the whole" w "the whole is the truth"*, nie-prawda jest więc niepełnością, jest pełnią skażoną negacją. Wszystko jest więc 'kłamstwem' - ale w różnym stopniu. Tego stopnia nie można jednak ocenić z wewnątrz - z miejsca i czasu w którym jesteśmy, ocena przychodzi z zewnątrz, ponieważ zewnętrze (czasu i przestrzeni) dopełnia wnętrze i staje się całością. Totalność całości jest horyzontem, którego nigdy nie jesteśmy w stanie osiągnąć, owa totalność pozbawia jednak wszelkie cząstkowe narracje mocy - chroni więc przed totalitaryzmem. Postęp i ruch (zmiana w czasie i przestrzeni) pozwala kwestionować wszelkie hierarchie, akceptując ich istnienie - jako czasoprzestrzennych fenomenów. Tu wraca mesjanizm i historia.

Marzy mi się takie fundamentalne przemyślenie ludzkiej (albo i nie - mogą być kosmici, mogą być słonie czy delfiny) cywilizacji - od matematyki po sztukę, w której nie ma przeciwieństw, nie ma dualizmów, jest negacja która nadaje strukturę continuum. Może to ktoś kiedyś zrobi - śni mi się matematyka radykalnego inkluzywizmu...
___
* Polski przekład (w tłumaczeniu Światosława Floriana Nowickiego, Fundacja Aletheia 2012, s. 23) tego fragmentu Fenomenologii Ducha brzmi: "Prawda jest całością. Całością zaś jest tylko istota, która rozwija się i dzięki temu dochodzi do zakończonej postaci. O absolucie należy powiedzieć, że jest ze swej istoty rezultatem, że dopiero na końcu jest tym, czym jest naprawdę; i na tym polega jego natura, za sprawą której jest czymś rzeczywistym, podmiotem, czy też stawaniem się sobą." Mówiąc "Całość jest prawdą" usiłuję lekko zmienić znaczenie tego stwierdzenia, zamiast procesu stawania się, który jest tu linearny i skończony ('rezultat' istnieje 'na końcu') wskazuję na niezmiennie transcendentny, stały nieskończony w swej wielości 'horyzont całości', w którym zawierają się wszelkie warianty historii, wszelkie możliwe relacje pomiędzy bytami i procesami (wszelkie możliwe zakończenia). Z perspektywy owego horyzontu (absolutu) dopiero jakakolwiek ocena 'tu i teraz' staje się możliwa. Ponieważ jednak dla nas, skończonych czasowo i przestrzennie bytów, jest to perspektywa niemożliwa do osiągnięcia, pozostaje nam jedynie radykalne kontekstualizowanie (czyli konstruowanie skończonego semi-horyzontu czasoprzestrzennego) wszelkich działań i bytów. Kontekstualizowanie, które zawsze jest ułomne i fragmentaryczne (a więc nie może rościć sobie prawa do absolutnej i ostatecznej oceny) jest nieskończonym procesem pogoni za Absolutem. Tu nie ma nic 'na końcu', nie ma 'rezultatu', jest nieosiągalna całość oraz proces kolejnych do niej przybliżeń.